İkinci dünya savaşından sonra 1945 yılında yarısı müttefiklere, diğer yarısı ise Ruslara kalan Berlin, 1961 yılında inşa edilen duvarla fiziksel olarak da bölünmüş. Bu yüzden şehirde iki farklı yaşam tarzı gelişti. Doğu tarafı Rusya komünizmi etkisi altına girerken Batı ise ABD kapitalizminin etkisinde yaşadı. 1990 yılında halk ayaklanması ile yıkılan duvar ardında binlerce ölü ve bölünmüş yaşamlar bırakarak tarih sahnesinden çekildi. Almanya’nın en önemli şehirlerinden biri olan Berlin, günümüzde zengin kültür ve sanat eserleri, tiyatro ve konser etkinlikleri ile birlikte anılıyor.
Yazı ve Fotoğraflar: Özgür Çetin
Bugüne kadar Almanya’ya çok sık gitmiş ve belli başlı büyük şehirlerini görmüş biri olarak ‘soğuk’ bir ülke olarak tanımlıyordum. Ancak Berlin’i gördükten sonra bu fikrim tamamen değişti. En azından Berlin’i bu tanımlamanın dışında tutmak gerektiğini anladım.
bolunmussehirberlin2
Almanların geleneksel düzen ve sistematiğinin bütün şehirlerine yansıdığını söyleyebilirim. Münih, Köln, Duseldorf ve diğerleri. Aynı renkte (çoğu gri) binalar, ruhsuz ve zevksiz bir örnek binalar. 8’de kapanan dükkanlar ve benzeri. Birçok şehirde bu düzeni görebilirsiniz. Berlin de dış görünüş olarak diğer şehirlere benziyor. Ancak içine girdiğinizde sizi farklı bir dünya sarıp sarmalıyor. Kültür ve sanat eserleri, kütüphaneler, müzeler, konser salonları ve onlarca farklı sanat etkinliği sizi bekliyor. Ayrıca şehri bir zamanlar ikiye ayıran Berlin Duvarı’nın izlerini halen görmek de mümkün.
Görünüm olarak klasik bir Alman şehri olan Berlin’de diğerlerinden farklı olarak tarihi eser fazlalığı bulunmaktadır. Özellikle eskiden Doğu Berlin bölümünde kalan bölgede çok fazla tarihi eser göze çarpmaktadır. İki günlük hızlandırılmış ziyaretimde görme imkanı bulduğum tarihi binaların ihtişamı ve mimari özellikleri beni de etkiledi. Ayrıca bazı binalarda bulunun ve İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma kurşun delikleri halen korunuyor. Bu sayede savaş ile ilgili anılar da yeni nesillere aktarılıyor.
Şehir geniş bir alanda kurulmuş. 891 km2’lik bir alana sahip şehirde yaklaşık 3.5 milyon kişi yaşıyor. Bunların 250-300 binin ise Türk olduğu sanılıyor. Türk nüfusunun en yoğun olduğu Alman şehirlerinden biri Berlin. Tarihine baktığımızda ise 1200’lü yılların başında kurulan Berlin’in 1933 yılından itibaren Nazi Almanya’sının başkenti oldu.
bolunmussehirberlin3
İkiye Bölünmüş Şehir
1945 yılında İkinci Dünya Savaşı’nın bitişi ile yenilen Almanya’da Berlin, ABD, İngiltere, Fransa ve Rusya’nın (o zamanki Sovyetler Birliği) hakimiyetini girdi. Müttefik ülkelerle Rusya arasında zamanla oluşan siyasi farklılıklar yüzünden tırmanan gerginlik
1961 yılında Berlin duvarının yapılması ile son buldu. Bir döneme damgasını vuran ve binlerce insanın hayatına mal olan duvar, 1990 yılında yıkıldı. Halen duvarın küçük bir kısmı sergileniyor. Ayrıca duvarın bulunduğu yerler yollar üzerinde bulunan özel bir çizgi ile işaretlenmiş. Böylece yürürken duvarın hayali izlerini takip edebiliyorsunuz.
bolunmussehirberlin4
Harabe Oldu
İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyası’na başkentlik yapan şehir bunun bedelini hem müttefiklerden hem de Rusya’dan fazlasıyla aldı. Şehrin birçok yeri yakılıp yıkıldı ve bunlardan bir çok tarihi eser de zarar gördü. Bunlar arasında parlamento binası (Reichstag) ve Yıkık Kilise de etkilendi. 1961 yılından itibaren inşa edilen duvarla fiziksel olarak da ikiye bölünen şehirde iki farklı yaşam tarzı gelişti. Doğu tarafı Rusya komünizmi etkisi altına girerken Batı ise ABD kapitalizminin etkisinde yaşadı. 1990 yılında halk ayaklanması ile yıkılan duvar ardında binlerce ölü ve bölünmüş yaşamlar bırakarak tarih sahnesinden çekildi. Duvar bu kadar kötü etkilerine rağmen bazı olumlu etkiler de getirdi: Örneğin kaynak ayrılamadığı için Doğu tarafında kalan birçok tarihi eser aynen korundu. Batı bölgesindekiler ise yenileri yapılacağı için yıkıldı. Zaten günümüzde de Berlin’in en önemli tarihi eserleri Doğu tarafındaki kalanlardan oluşmaktadır. Batı tarafındaki eser sayısı çok fazla değildir.
Önemli Yerler
Farklı özelliklere sahip devasa müzelere sahip olan şehirde en önemli yerlerden biri Türkiye’den getiren eserlerle oluşturulan Bergama (Perganon) Müzesi. Tamam Ege bölgesinden çıkarılan eserlerden oluşan Bergama Sunağı görenleri hayrete düşürecek detaylara sahip heykelleri barındırıyor. Bir rivayete göre dönemin padişahından izin alınarak getirilen bir rivayete göre ise gizlice getirilen bu eserleri görünce insan üzülmüyor değil. Ancak “bu eserler ülkemizde kalsa ne halde olurlardı” sorusunun cevabını da veremediğimi söylemek isterim. Yine de Berlin’deki müzede bu eserlerin olağanüstü bir ihtimamla sergilendiğini de belirteyim. Eserlere elle dokunmak bile yasak ve bunun için sürekli çaba gösteren görevliler var.
bolunmussehirberlin5
Ayrıca şehirde Eski Ulusal Müze, Yıkık Kilise, Hayvanat Bahçesi, Akvaryum ve benzeri müze ve özel yerler bulunuyor. Öte yandan Brandenburg Kapısı da önemli yerlerinden biridir. Önemli günlerde (mesela yılbaşı) buraya toplanan halk eğleniyor ve kutlamalar yapıyor. Şehrin önemli sosyal mekanlarından biri olan kapının etrafında birçok tarihi eser ve binayı görmek de mümkün. Bu kapının imparatorluk döneminde önemli kişilerin şehre girişi için kullanıldığını da belirteyim.
İklim
Tipik bir Almanya coğrafyasının hakim olduğu şehirde Eylül ayında başlayan soğuklar Mart-Nisan’a kadar sürüyor. Yaz ayları oldukça sıcak geçen şehirde Ocak ayı ortalaması 9 derece iken Temmuz ayı ortalaması ise 32 derece. Eğer kış ya da sonbahar aylarında bu şehiri ziyaret edecekseniz kalın kıyafetler almayı unutmayın. İstanbul’a göre daha soğuk olduğunu söyleyebilirim. Tedbirli olmakta fayda var.
Alışveriş
Tüm Avrupa genelinde olduğu gibi Euro’nun geçerli olduğu Almanya’da Berlin de çok ucuz bir şehir değil. Büyük alışveriş merkezlerinin bulunduğu şehrin en önemli noktalarından biri KDV adındaki büyük alışveriş merkezi. Ayrıca KDV kadar büyük olmasa da birçok alışveriş merkezi meraklılarını bekliyor. Şehirde ülkemizde de faaliyet gösteren Saturn teknoloji mağazası bulunuyor. 5 katlı mağaza Almanya’nın en büyüklerinden biri. Fiyatlar ürünlere göre değişmekle beraber genelde Türkiye’ye göre daha pahalı. Belli bazı az sayıdaki üründe ise bizden daha ucuzlar. Ayrıca Tax Free uygulaması ile satın aldığınız ürünlerden yaklaşık yüzde 12 oranında vergi indirimi alabileceğinizi de hatırlatayım.
bolunmussehirberlin6
Her anlamda Almanya’nın diğer şehirlerinden çok farklı olan Berlin, uzaktan aynı gibi görünen dış görünüşe aldanılmaması gereken bir şehir. Kültür ve sanat tutkunlarının gözdesi olan Berlin, Almanya’nın en popüler ziyaret noktalarından biri. Sizin de bir gün yolunuz düşerse yazdıklarıma dikkat etmenizi ve en az 1 haftanızı bu şehre ayırmanızı tavsiye ederim.
Bu yazı, 2010 yılının Ekim ayında yayınlanan Gezgin Dergisi’nin 45. sayısından alınmıştır.