Nereye Gidilir / Samsun

Yazı: Özgür Çetin Fotoğraflar: Şefkat Çelebi

Samsun’da Anadolu Ahşap mimarisinin en güzel örneklerini görebilirsiniz. Çarşamba’da ki Göğceli Cami bunların en ilginç olanıdır. Yapımında hiç çivi kullanılmamış olan yapı kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte yaklaşık 800 yıldır sapa sağlam ayakta kalmıştır.

Samsun, insanlık tarihi açısından çok eski bir yerleşim alanıdır. Başta  bugünkü şehrin merkezi olmak üzere Kızılırmak vadisi, Kavak, Tekkeköy, Çarşamba ovasında eski çağlardan beri insan iskan edilmiş ve yaşam sürmüştür.Orta Taş Devrinde (Mezolitik. M.Ö 10000-5000) insanların Tekkeköy’de bulunan sığınaklarda yaşadıkları ve bölgenin en eski yerleşimcileri oldukları bilinmektedir. Yine Cilalı Taş Devri (Neolitik. MÖ. 5000-4000) ile Bakır-Tunç Devrinde (Kalkolitik. M.Ö.4000-1700) insanların Samsun merkez Dündar Tepe, Kavak Kalenderoğlu ve Bafra İkiztepe de sürekli iskan oluşturarak yaşamlarını devam ettirdikleri yapılan arkeolojik kazılardan anlaşılmaktadır.
Samsun Anadolu’nun Karadeniz’e açılan en önemli kapısı; Avrupa – Asya transit yolu üzerinde işlek bir kavşak noktası ve Türkiye’nin en büyük akarsuları alanlarını içiçe bulabileceğiniz bir şehirdir. Kızılırmak ve Yeşilırmak’ın arasında verimli delta toprakları üzerinde kurulmuş önemli bir tarım merkezi, denizi, ormanları, yaylaları ile bir doğa cennetidir.
Samsun’da turizmin vazgeçilmez üçlüsü denizin, kumun ve güneşin yanı sıra artık birçok insanda tutku halini almış alternatif turizm aktivitelerinin gerçekleştirildiği
Yakakent’ten Terme’ye kadar uzanan sahil bandı üzerinde çok güzel kuma sahip geniş doğal plajlar denize girmek için idealdir. Yakakent Çamgölü mevkiinde Çam ormanlarıyla kaplı yemyeşil tepeler masmavi sular iner. Eşsiz güzellikteki sahili ile denizle iç içe bir yaşamın sürüldüğü şirin kıyı kasabası Yakakent’de gün batımı ise görülmeye değer güzelliktedir.
Sahil bandı üzerinde Alaçam, Bafra ve 19 Mayıs ilçelerimizin topraklarının bir bölümünü kaplayan Kızılırmak Deltası sulak alanı flora ve faunası ile ülkemizin eko-turizm alanında en ilginç köşelerinden biridir. Deltada, 19 Mayıs ilçesi, Yörükler mevkiinde ilkbaharda tabanı tamamen suyla kaplanan yaprak döker ağaçlardan oluşmuş Galeriç ormanı yaban hayatı açısından oldukça ilgi çekicidir.

Samsun, insanlık tarihi açısından çok eski bir yerleşim alanıdır. Başta  bugünkü şehrin merkezi olmak üzere Kızılırmak vadisi, Kavak, Tekkeköy, Çarşamba ovasında eski çağlardan beri insan iskan edilmiş ve yaşam sürmüştür.

Orta Taş Devrinde (Mezolitik. M.Ö 10000-5000) insanların Tekkeköy’de bulunan sığınaklarda yaşadıkları ve bölgenin en eski yerleşimcileri oldukları bilinmektedir. Yine Cilalı Taş Devri (Neolitik. MÖ. 5000-4000) ile Bakır-Tunç Devrinde (Kalkolitik. M.Ö.4000-1700) insanların Samsun merkez Dündar Tepe, Kavak Kalenderoğlu ve Bafra İkiztepe de sürekli iskan oluşturarak yaşamlarını devam ettirdikleri yapılan arkeolojik kazılardan anlaşılmaktadır.

Samsun Anadolu’nun Karadeniz’e açılan en önemli kapısı; Avrupa – Asya transit yolu üzerinde işlek bir kavşak noktası ve Türkiye’nin en büyük akarsuları alanlarını içiçe bulabileceğiniz bir şehirdir. Kızılırmak ve Yeşilırmak’ın arasında verimli delta toprakları üzerinde kurulmuş önemli bir tarım merkezi, denizi, ormanları, yaylaları ile bir doğa cennetidir.

Samsun’da turizmin vazgeçilmez üçlüsü denizin, kumun ve güneşin yanı sıra artık birçok insanda tutku halini almış alternatif turizm aktivitelerinin gerçekleştirildiği

Yakakent’ten Terme’ye kadar uzanan sahil bandı üzerinde çok güzel kuma sahip geniş doğal plajlar denize girmek için idealdir. Yakakent Çamgölü mevkiinde Çam ormanlarıyla kaplı yemyeşil tepeler masmavi sular iner. Eşsiz güzellikteki sahili ile denizle iç içe bir yaşamın sürüldüğü şirin kıyı kasabası Yakakent’de gün batımı ise görülmeye değer güzelliktedir.

Sahil bandı üzerinde Alaçam, Bafra ve 19 Mayıs ilçelerimizin topraklarının bir bölümünü kaplayan Kızılırmak Deltası sulak alanı flora ve faunası ile ülkemizin eko-turizm alanında en ilginç köşelerinden biridir. Deltada, 19 Mayıs ilçesi, Yörükler mevkiinde ilkbaharda tabanı tamamen suyla kaplanan yaprak döker ağaçlardan oluşmuş Galeriç ormanı yaban hayatı açısından oldukça ilgi çekicidir.

Samsun, termal turizm açısından da önemli merkezlere sahiptir. Havza ve Ladik Kaplıcaları 2000 yıldan beri bilinen sağlık merkezleridir. Havza İlçemizde “25 Mayıs Termal Turizm Merkezi” ve “Havza Kaplıcalar Mevkii Termal Turizm Merkezi” olmak üzere iki bölge Termal Turizm Merkezi ilan edilmiştir. Ladik’teki Hamamayağı kaplıcası ise ülkemizdeki birinci derecede önemli ve öncelikli kaplıca merkezlerindendir. Radyoaktif özellik gösteren Ladik kaplıca suları organizma üzerinde uyarıcı etki yapar. Bu nedenle bu suya “gençlik suyu” adı verilir. Havza ve Ladik’deki kaplıca sularının başta romatizmal hastalıklar olmak üzere, kadın hastalıkları, sinirsel hastalıklar, eklem hastalıkları ve kireçlenme gibi hastalıkların tedavisinde olumlu etki yaptıkları tıbbi olarak kanıtlanmıştır.

Samsun’un yaylaları da diğer Karadeniz yaylaları gibi; yeşili, temiz havayı ve sessizliği özleyenlere kucak açmaya hazırdır. Samsun’dan yaylalara ulaşmak oldukça kolaydır. Yayla yollarının bir çoğu özel aracınızla bile rahatlıkla gidebileceğiniz durumdadır. Ladik-Akdağ yaylaları, Vezirköprü – Kunduz dağı yaylaları yazın başka kışın başka görülmeye değer güzellikleri barındırırlar.

Samsun’da Anadolu Ahşap mimarisinin en güzel örneklerini görebilirsiniz. Çarşamba’da ki Göğceli Cami bunların en ilginç olanıdır. Yapımında hiç çivi kullanılmamış olan yapı kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte yaklaşık 800 yıldır sapa sağlam ayakta kalmıştır.

Yöreye ait yemeklerin başlıcaları  arasında Tirit (Kaz Yufkası), Yer Pancarı (Yazı Pancarı), Mısır Çorbası, Yoğurtlu Çorba, Mercimekli Bulgur Pilavı, Keşkek, Karalahana Çorbası, Hamsili Ekmek, tavada kızartılan ince mısır ekmeği ile turşu çeşitleri ,Hamsili Pilav (İli Pilav) ve Kocakarı Gerdanı (Burma) sayılabilir.

Kaz, ördek gibi kümes hayvanları kullanarak hazırlanan farklı tatlarda hazırlanan yöreye özgü yemekler daha önce denememişler için farklı lezzetler sunmaktadır.Birçok bitkilerden yapılan kavurma ve çorbalar restorantlarda çok yaygın olarak bulunmasa da evlerde hazırlanmaya devam edilmektedir. Bu bitkiler ise Lorgon, Kırçan, Kaldırayak, Madımak, Nünük dür.

Yöresel yemeklerin kendine özgü tatlarının arasından Pide çok ayrı bir başarı yakalamıştır. Samsun pidesi  hazırlanışı , farklı malzemelerle isteğe göre pişirilmesi ile her damak tadına uygun lezzetler sunmaktadır. Yılların deneyimine ve kalite anlayışına sahip irili ufaklı pide restoranlarını şehrin birçok bölgesinde bulabilmektesiniz.

Nereye Gidilir / Samsun – Bu yazı 2011 yılının Temmuz ayında yayınlanan Gezgin Dergisi’nin 53. sayısından alınmıştır