Gezgin Dergi
Balıkesir’in Burhaniye İlçesi’ne bağlı bir Şahinler köyü var. Anlatılanlara göre, eski zamanlarda kalabalık ve önemli bir köymüş. Bugün 270 kişilik nüfusuyla kendi halinde küçük bir köy…
Yazı ve Fotoğraflar: Yaşar Şadoğlu
Edremit’in devamında kıyı şeridinde yer alan Burhaniye, daha çok mahallesi Ören ile tanııyor.
Şahinler köyü Burhaniye ilçe merkezinden yaklaşık 6 km güney iç kısımda kalmaktadır. Bu köyde bulunan cami kendine has özellikleriyle duyanları görenleri şaşırtıyor.
Şahinler köyü camii alçı ve ahşap süslemelerin yanında kalem işi süslemelerle ve en önemlisi duvar resimleriyle bezenmiştir. Ve bu yönüyle bilebildiğimiz kadarıyla Türkiye’de tek.
Caminin inşa kitabesinden 13 Kasım 1895 tarihinde tamamlandığını anlıyoruz. Yine bu kitabeden Caminin yapımına ön ayak olan Kaymakam Hasan Tahsin Bey’dir. Kaymakam Hasan Tahsin Bey 1891–1902 yılları arasında Burhaniye Kaymakamıdır.
Caminin yapımı ile ilgili olarak köyün yaşlıları şöyle bir hikaye anlatmaktadırlar; ” O zamanlar Şahinler Köyü, bölgenin en kalabalık köylerinden birisi olduğundan arabacılık,tuğlacılık nalbantlık ve demircilik gibi konulardaki ustaları ile ünlü gelişmiş bir köymüş. Toprakları bereketliymiş. Halk cami ve okul olarak kullanılacak bir yer yapmaya karar vermişler. Edremit bölgesinden Bulgar inşaat ustalarını getirterek imece usulü çalışmaya başlamışlar. İç sıva ve süslemelerinde çok güzel bir çalışma yapılmış. Süsleme işi ressam olan bir Rum köylüye düşmüş. Ressam köyün günlük yumurtalarını harç olarak kullanmış, kök boyaları ile kubbeye süslemeler yapmış.”
Bir başkası da, camiyi yapan ustanın çok gezen birisi olduğu için, camiyi resimlerle donattığını söylüyor. Yaklaşık 115 yıllık bir caminin yapım hikayesini tam olarak bilmek zor. Ancak ortada , Türkiye’de benzeri olmayan, içi resim ve çiçek desenleriyle süslü güzel bir cami var ve görülmeyi hakediyor.Vakıflar 1994’de bu Cami’yı restore ediyor.
Böyle bir caminin benzerinin, Mekadonya’da, Kalkandelen’de, Alaca Camii olduğunu belirtelim. Alaca Camii, 1438 yılında Mimar İshak Bey tarafından yapılmıştır.
Yaptığım araştırmalar sonunda Şahinler Camii ile ilgili ayrıntılı bazı bilgileri, Özgür Mehmet İRKİN’in tezinde bulabildim. Tebrike şayan bir tez olduğunu belirtmeliyim
Özgür Mehmet İRKİN, BURHANİYE’DE TÜRK DEVRİ ESERLERİ isimli yüksek lisans tezinde, Şahinler Köyü Camii ile ilgili ayrıntılı bilgiler vermektedir. Yazar’Cami ile ilgili bazı değerlendirmeleri çok dikkat çekici; ”Şahinler Köyü Camii basit bir köy camiinden farklı mimari özelliklere sahiptir. İki katlı son cemaat yeri ve ona bağlı mekânlar ilk bakışta göze çarpar. (….) Şahinler Camiindeki mekânların ocak ve dolap nişlerine sahip olması mekânların, sadece ibadet için kullanılan İstanbul’daki benzerlerinin aksine sivil ihtiyaçlar için kullanıldığını göstermektedir. İşlev olarak bu mekânlar belki imam için tahsis edilmiş ya da gelip geçenlerin kısa süreli ikametleri için tertip edilmiştir. Ek bir kütle olarak tertip edilmiş ve son cemaat yeri ile organik bağlantısı olan birimler genelde dikine yükselen kubbeli harim bölümlerinin aksine enine ve alçak bir düzlemde olup ateknotik bir görüntü verir. 1854 yılında yapılan Teşvikiye Camiinde ise harim ve son cemaat yeri ile yan birimler aynı yatay düzlemde inşa edilmiş tek bir kütledir. Şahinler camii de aynı biçimde planlanmıştır. Şahinler Köyü Camii bu ek mekânları ile İstanbul’da yapılan mimari yeniliklerin, modaların Anadolu’da takip edilmesi açısından önemli bir örnektir. Bununla beraber camiin yerel ihtiyaçlar ve çözümlemelerle kendine has basit bir taklit yapı olmadığı da görülmektedir.”
Yolumuzu bu Camiye düşüren internet sayfalarındaki küçük bir nottu. Gördüğümüz cami ise küçük bir notla geçiştirilecek bir eser değildi… Dış görünüşü oldukça sıradan sade bir camiyi andıran bu eser, iç süslemeleriyle, çevresinin en önemli tarihi yapılarından biridir.
Bu yazı 2012 yılının Kasım ayında yayınlanan Gezgin Dergisi’nin 69. sayısından alınmıştır.
