Cuma , 11 Ekim 2024

EGENİN EFESİ BOZDAĞ

Yazı: Hayrettin Oğuz  Fotoğraflar: Fikret Çakar

Rüzgarı hisseder de insan göremez.. Ama bilir nefesinin kesildiği bir anda gelip suretini yalayacağını ve ferahlatacağını.. Bir yorgunluğa soluktur rüzgar; içinde geçmişin kokusu saklıdır. Yazın seher yeli olur, kışın tipi olur, fırtına olur, boran olur ayaz olur.. Dağlarda surete girer görünür.. Dağlara çıktığınızda size türkü olur, derttaş olur, yoldaş olur..

gezin_dergi_bozdag (6)

On dördüncü Yüzyılda Aydınoğlu Beyliği’nin başkenti Birgi’ye gelen Arap seyyah İbn-i Batuta, hükümdar Mehmet Bey’in o tarihte havaların çok sıcak olmasından dolayı Bozdağ’da kamp yaptığını yazar. Ünlü gezgin Mehmet Bey’in daveti üzerine Birgi’nin müderrisi Muhittin Efendi ile Birlikte katır üstünde, dar bir patika yoldan Bozdağ’a tırmanır. 

gezin_dergi_bozdag (8)

Bazı dağlar karı anlatır, bazıları bulutu söyler, bazıları bir türküdür, ağıttır, masallar anlatır bazıları.. Bazıları da rüzgarı dillendirir. Erciyes’in sevdalı bulutu, Demirkazık zirvesinin ağıtları, Aladağların yanık türküleri Bozdağ’da bir rüzgar olur, kara beyaza bürünür ve karşılar sizi..

gezin_dergi_bozdag (3)

Bazı dağlar karı anlatır, bazıları bulutu söyler, bazılarıbir türküdür, ağıttır, masallar anlatır bazıları..

Her dağ bulunduğu zamanın şahidi mekanın bekçisidir. Bozdağ da Ege’nin bekçisi.. Soluna Honaz ve Torosları, sağına Kaz dağlarını, arkasına Erciyes’i, Ağrı’yı alan Bozdağ adeta Ege’yi bekleyen bir efe gibidir.. Her vadisinde bir hikaye, eteklerinde efelerin avazları havalanır.

Neşet Ertaş’ın havalandırdığı Zahidem destanının yazanı Çiçekdağlı Arap Mustafa İzmir’de askerlik yaparken: “İzmir’in Dağlarında esirim esir – Zahide gurbanım hep bende kusur.”  derken Bozdağ’ı seyrederek terennüm etse gerek acısını..

Bozdağ İzmir’e bağlı Ödemiş ilçesinin bir beldesiymiş eskiden. Bugün Ödemiş’in mahallesi haline gelmiş.. Bozdağ Ege’nin efesi dedik ya, Bozdağ mahallesine girerken de sizi bir efe karşılıyor. Poslu Mestan Efe.. 1892-1920 yılları arasında yaşamış. Yunanlıların İzmir’i işgali ile birlikte bölgedeki diğer efelerle Bozdağ’ı savunmak için örgütlenir. Yunanlılara karşı kuvvetleri ile topraklarını bütün gücüyle savunur. Şehitlik mertebesine ulaşır.

“Ege’nin Alpleri olarak adlandırılan Bozdağlar, Küçük Menderes ile Gediz ovaları arasında doğu-batı yönünde 170 kilometre boyunca uzanır ve pek çok endemik bitkiye ev sahipliği yapar. Meşe ve çam ormanlarının içinde kurulan Bozdağ mahallesi doğası, havası ve suyu ile bir yeryüzü cennetidir.

gezin_dergi_bozdag (1)

Ege türküleri gerçekten bir başka.. Hele de doğal mekanında dinliyorsanız manayı daha iyi anlayabiliyorsunuz. Her zeybek bir efe hikayesi.. Her efe bir efsane ve bir yüce dağ.. Efelerin hikayesini dinledikçe Bozdağ’ı ve Ege’yi daha iyi anlıyor insan..

Beldede bulunan üçler, beşler, yediler, kırklar adlı mezarlıklardan, Bozdağ’ın tarihinin çok eski çağlara dayandığı anlaşılmaktadır. Bozdağ, ilkçağlarda Lidyalılar tarafından kurulmuş ve adına Tmolos denmiştir. Coğrafi konumundan ötürü o dönemde karakol olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Mitolojiye göre Lidya devletinin kralı Tmolos, bir av esnasında su perisi Arripe’yi görür ve ona aşık olur. Kral Tmolos’un aşkı karşılıksız kalmaz. Ancak bir ölümlüyle bir ölümsüz arasındaki aşkı hazmedemeyen tanrıç aArtemis, Kral Tmolos’un üstüne acımasız bir boğa salar. Boğa Kralı öldürür. Bu duruma çok üzülen oğlu babasını bu dağa gömer ve ona babasının adını verir. Bozdağ, Lidyalılardan sonra Birgi ile beraber Pers egemenliği altına girmiştir.

gezin_dergi_bozdag (4)

On dördüncü Yüzyılda Aydınoğlu Beyliği’nin başkenti Birgi’ye gelen Arap seyyah İbn-i Batuta, hükümdar Mehmet Bey’in o tarihte havaların çok sıcak olmasından dolayı Bozdağ’da kamp yaptığını yazar. Ünlü gezgin Mehmet Bey’in daveti üzerine Birgi’nin müderrisi Muhittin Efendi ile Birlikte katır üstünde, dar bir patika yoldan Bozdağ’a tırmanır. Kestane ve ceviz ağaçlarının altında kurulmuş olan beyin çadırında birkaç gün misafir edilir. Şehzadeliği döneminde Fatih Sultan Mehmet’in Bozdağ’a gelerek tarihi Çınarlı Park’ında hocası Molla Gürani’den ders aldığı bilinir. Ayrıca beldede eski bir medresenin kalıntıları bulunur.” (http://birgibazari. com/bozdag-yaylasi/) Balı, zeytinyağı, kestanesi, cevizi, patatesi, kekiği çok meşhur.. Ancak özellikle Köpük helvası ve yoğurt mayası ile mayalanan ekmeği nevi şahsına münhasır bir lezzet.. Bozdağ’a girer girmez yol boyu güler yüzlü insanlar bu doğal ürünleri size sunmak için beklerler..

Mahalle içinde dolaşırken hala zeybek havası gelen sokaklar var. Ege türküleri gerçekten bir başka.. Hele de doğal mekanında dinliyorsanız manayı daha iyi anlayabiliyorsunuz. Her zeybek bir efe hikayesi.. Her efe bir efsane ve bir yüce dağ.. Efelerin hikayesini dinledikçe Bozdağ’ı ve Ege’yi daha iyi anlıyor insan..

gezin_dergi_bozdag (5)

Bozdağ’da eski çay ocakları huzuru demliyor.. İnsanların umutlu gözleri ve bakışları içeceğiniz bir çaydan daha demli.. Şehirlerde her mekanda dijital araçlara bakmaktan solan yüzlere inat kahvehanelerde kitap ve gazete okuyan insanları gördüğümüzde moralimiz düzeliyor..

Sokaklarda kardan adam yapan çocuklar geleneksel anlamda mahalle kültürünü kaybetmemişler.. Bir kardan adama sarılmanın sıcaklığının ve doğallığının farkındalar..

Bozdağ mahallesinden Bozdağ’a doğru giderken ürünlerini yol kenarına satmak amacıyla çıkarmış bir seyyar satıcının bağlamasından gelen türkünün havası bizi rüzgarın tarih kokan ferahlığına dahil ediyor.. Bir türkünün içine ya sesinizle ya gönlünüzle veya duygunuzla girersiniz. Bu türküler, bu insanlar ve bu dağlar tesadüfen burada değil..

gezin_dergi_bozdag (9)

Bozdağ yaklaşık 2159 metre yüksekliğinde.. Eteğinde Bozdağ yaylası, yakınındaki Gündalan ve Çavdar yaylası görülmeye değer.. Bozdağ adını Bozdağlar sıradağlarından alıyor. Sıradağların zirvesi.. Ege bölgesinin ikinci yüksek dağı.. Gölcük gölünü en güzel Bozdağ’dan seyredebilirsiniz.

Zirveye kışın çıktığınızda rüzgarla karşılaşıyorsunuz. Rüzgar adeta somutlaşmış, surete bürünmüş sizi bekliyor.. Kar dağda “ete kemiğe” bürünür.. Kar rahmetin suretlerinden bir suret.. Rahman’ın beyaza bürünmüş nefesi..

Bozdağ’da kalabileceğiniz bir otel ve kayak yapabileceğiniz tesisler yapılmış. Kışları Ege’nin kayak merkezi haline gelmiş. Bu yıl 14. Düzenlenen İdadik kış şenliği artık geleneksel hale gelmiş..

Ege’nin efesi Bozdağ’dan bütün dağlara el sallayarak bir başka dağın hayali ile yolumuza devam ediyoruz..

EGENİN EFESİ BOZDAĞ – Bu yazı 2015 yılının Mart ayında yayınlanan Gezgin dergisinin 97. sayısından alınmıştır.

Yazar : HALİT ÖMER CAMCI

Gezgin, ışık avcısı, oğlunun babası...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir