HDR İLE GERÇEKÜSTÜ BİR DÜNYAYA ADIM ATIN !

Yazımızın konusu HDR yani High Dynamic Range fotoğraf çekme tekniği. Gerçeküstü fotoğraflar çekmeye imkan tanıyan bu tekniği sizler için masaya yatırıyoruz.

Yazı: Özgür Çetin

Fotoğrafçılıkla uğraşan ister amatör ister profesyonel kullanıcıların ilk dikkat ettikleri konuların başında pozlama gelir. Doğru pozlama bir karenin duruşunu değiştirebildiği gibi yanlış pozlama da iyi bir karenin kötü olmasına sebep olabilir. Pozlama teknolojileri artık cihazların içine girmiş ve teknik imkanlar çok gelişmiş olsa da eninde sonunda bazı noktalarda sıkıntılar yaşanabiliyor.

Örneğin öğle saatlerinde bir odanın içinde durup penceleri de kadraja alarak çekim yaptığınızda (içerde ışık kaynağının olmadığını varsayıyoruz) dışarıdan gelen ışık sebebi ile içerisi karanlık çıkar (ters ışık etkisi). Bunu engellemenin birkaç yolu olsa da hem içerisini doğru pozlayıp dışarıdaki manzarayı da gösterebilmek epey maharet ister.

İşte bu ve bu gibi karışık ışıklandırmalı durumlarda (ki genelde ters ışıkta bu sorun olur) imdadımıza HDR fotoğraf tekniği yetişiyor. Önce HDR nedir ona bir göz atalım:

Nedir Bu HDR?

Ağırlıklı olarak yüksek kontraslı manzaraların çekimi için kullanılan bir teknik olan High Dynamic Range fotoğraflar [bazen HDRI (I: Image) olarak da tanımlanabiliyor], görüntüdeki yüksek kontrast (aydınlık) ve düşük kontrast (karanlık) bölgelerin ortalamasının alınması mantığı ile meydana gelir.

Aydınlatma için kullanılan doğal ya da yapay ışık kaynaklarının aralığı çok yüksektir. Bu aralık o kadar geniştir ki Dynamic Range yani Dinamik Aralık oranı 100.000:1 gibi bir değere sahiptir. Ancak gözümüzün gördüğü ya da fotoğraf makinesinin kayıt edebildiği aralık bu kadar geniş değildir. 16 bit TIFF fotoğraflar için bu değer 65.536:1 olarak gözlemlenir.

İşte HDR tekniği kullanılarak çekilen fotoğraflarda ışık aralığı tek bir kare ile çektiğimiz fotoğraflardakinden çok daha fazla olur.

Niçin HDR?

Evet normal bir şekilde çekim yapmak varken neden HDR kullanma gereksinim duyuyoruz. Bunun en önemli sebebi bazı fotoğrafların yüksek kontrasa sahip olmalarıdır. Örneğin karanlık bir dağ manzarasının arkasında parlak bir gökyüzü varsa ya da günışığı ile aydınlatılmış bir odada pencerelerden gelen ışık bulunuyorsa bu karelerin pozlaması doğru yapılamayabilir. İlk örnekteki dağ manzarasında gökyüzüne göre pozlama yapsanız, dağ karanlık çıkar, dağa göre yapsanız gökyüzü çok parlar. İkinci örnekte ise odanın içindeki ışık durumuna göre pozlama verseniz pencereler parlak görünür. Tam tersini yapsanız odanın içi karanlık çıkar. Hal böyle olunca aynı karenin 3 farklı pozlanmış halini birleştirmek hem daha iyi sonuç alınması hem de gerçeküstü bir görüntü elde edilmesi için HDR tekniği kullanılır. Ancak bu tekniğin biraz emek gerektirmesi, çekim sonrasında işleme ihtiyaç duyması gibi sebepler pratik kullanımının hobi düzeyinde olmasına yol açmaktadır.

HDR Fotoğraf Nasıl Çekilir?

Bu tekniği kullanarak çekim yapmak için öncelikle bir dijital fotoğraf makinesine ihtiyacınız var. İkinci olarak makineyi sabit tutmak için bir tripod (bu önemli çünkü karelerin aynı kadraja sahip olması gerekiyor). Üçüncü ihtiyacınız olan şey ise çekimden sonra kullanacağınız uygun bir yazılım (Photoshop CS2/CS3, Photomatix benzeri bir program).

Fotoğraf makinesinin çok yüksek çözünürlüğe, gelişmiş bir ürün veya pahalı olmasına gerek yok. Poz telafisi (Ev) özelliği ya da manuel çekim modu olan herhangi bir kompakt ürün bile işinizi görebilir.

Böyle bir kare çekmek için önce makineyi bir yere sabitlemeniz gerekiyor. Bunun için tripod kullanırsanız iyi olur. Eğer tripodunuz yoksa sağlam bir yere koyarak da sabitleme yapmanız mümkün. Ardından mak inenin ilk kareyi normal pozlama değeri ile çekiyorsunuz. İkinci kareyi bu değerin bir altı (karanlık) ve bir üstü (aydınlık) olarak çekiyorsunuz. Elinizde aynı görüntünün üç farklı versiyonu oluyor.Biri karanlık, biri aydınlık biri de normal.

Aslında yaptığınız şey aynı konunun açık, normal ve koyu fotoğraflarını çekmekten ibaret. Tabi bu poz aralığını geliştirerek 8 kareye kadar çekim de yapabilirsiniz. Daha fazla kare sayısı çok fazla bir etki oluşturmayacağından gerekli değildir.

Böyle bir görüntüyü oluşturmak için en az 2 kare kullanmanız gerekiyor (benim tasviyem 3 kare). Üst limit ise size bağlı. Ancak 8 kareden fazlası çok ciddi bir fark oluşturmayacağından tamamiyle size kalmış. Çok küçük poz değişiklikleri ile 20 – 25 kare bile çekebilirsiniz.

Ayrıca bu tip çekimler için biraz gelişmiş fotoğraf makinelerinde bulunan poz taraması (Bracketing) özelliğini de kullanabilirsiniz. Bu özellik yardımı ile aynı karenin seçtiğiniz bir adet normal, bir adet aydınlık ve ve bir adet de karanlık versiyonu çekiliyor. Çekim sonrasında elinizde aynı manzaranın 3 farklı değerde pozlanmış versiyonu bulunuyor.

Hangi yöntemi kullanırsanız kullanın HDR fotoğraflar elde etmek için elinizde aynı manzaranın bir aydınlık bir de karanlık versiyonu olmak zorunda. Bu karanlık ve aydınlık versiyonlar arasındaki aralığı düşürerek kare sayısını artırmak mümkün. Bu sayfalardaki örneklerde de görebileceğiniz gibi biz 3 kare kullanmayı tercih ettik. Siz daha fazla kare ile de HDR fotoğraflar oluşturabilirsiniz.

Çekimlerden sonra elinizdeki kareler tek başına bir anlam ifade etmiyor. Yani HDR fotoğraf oluşturmak için ek yazılım gerekiyor. Bu iş için kullanabileceğiniz onlarca farklı yazılım olsa da en çok tercih edilenler Photoshop CS2/CS3 ve sadece bu iş için üretilen Photomatix. İlerleyen satırlarda her iki yazılımın HDR özelliklerini masaya yatıracağız. Aslında HDR imajların oluşturulma mantığı basit: Az pozlanan fotoğraftaki koyu bölgeler, çok pozlanan versiyondan alınırken, tam tersi bir durum da fazla pozlanan bölgelerdeki açık bölgeler için uygulanır. Böylece normalde fotoğraf makinesinin yapabilmesi mümkün olmayan her bir bölge için ayrı ayrı pozlama imkanı sağlanmış olur.

ADOBE PHOTOSHOP CS3’TE HDR

HDR imajların bir araya getirilip tek bir kare oluşturulması için kullanılabilen Photoshop, bu hizmeti son sürümü olan CS3 ile veriyor. Bunun için yapmanız gereken tek şey yazılımı açıp File menüsünden Automate başlığına gelmek. Buradaki seçeneklerden en altta görünen Merge to HDR başlığını seçmeniz gerekiyor.

Seçim sonrasında karşınıza bir menü çıkıyor. Buradan tek tek fotoğraf da seçebildiğiniz gibi bir klasör göstererek içindeki bütün fotoğrafları HDR tekniği ile birleştirmeniz mümkün. Fotoğrafları seçtikten sonra onların diyafram, enstantane ve poz değerleri geliyor. Bunları işaretleyip devam ettiğinizde ise ilk olarak çalışacağınız derinliği ve diyagramı seçeceğiniz alan geliyor. Burada fotoğrafınızı 16, 8 ya da 32 bit olarak seçmeniz mümkün. 32 bit seçim yaparsanız OK tuşuna bastıktan sonra başka bir ayar yapamıyorsunuz. 16 ya da 8 bit seçerseniz bir sonraki aşamada HDR Conversion (HDR Dönüşümü) yöntemini seçebiliyorsunuz.

Burada Exposure and Gama, Highlight Compression, Equalize Histogram ve Local Adaptation seçenekleri bulunuyor. Bunlardan bazıları otomatik olarak ayar yaparken bazı seçeneklerde kullanıcının müdahili de söz konusu. Görüldüğü üzere elinizdeki fotoğraflardan Photoshop CS3’de HDR fotoğraflar elde etmek fazlasıyla kolay.

Photomatix 

Bu yazılım Photoshop gibi birçok işi yaparken aynı zamanda HDR fotoğrafları düzenleyen bir program değil. Sadece HDR fotoğraf hazırlamak üzere tasarlanmış olan Photomatix, bu alanda en başarılı uygulamalardan biri. Yazılımın deneme sürümünü ve HDR fotoğraf teknikleri ile ilgili bilgilere bu adresten ulaşabilirsiniz.

Aynı manzaranın 2 ya da daha fazla sayıda farklı pozlama ile çekilmiş fotoğraflarınızı ister File/Open menüsü ile isterseniz HDR menüsündeki Generate HDR komutu ile açabiliyorsunuz. Eğer Generate HDR komutunu kullanırsanız yazılım sizden bir klasör göstermenizi ve içinden gerekli fotoğrafları seçmenizi istiyor. Ardından seçilen fotoğrafların poz değerlerini giriyorsunuz. Yazılım size hangi fotoğrafın nasıl çekilmiş olduğunu tahmini olarak gösteriyor. Eğer değerlerin yanlış olduğunu düşünüyorsanız elle müdahale etme imkanınız var. Gerekli değerlerin girilmesinin ardından yazılım otomatik olarak HDR imajı oluşturuyor. Bu aşamadan sonra arzu ederseniz yine HDRI seçeğinde bulunan Tone Mapping özelliğini kullanabilirsiniz.

Tone Mapping, ton değerleri ile oynayarak bir nevi Photoshop’taki emboss efekti veren bir fonksiyon. Bunu üç boyutlu şekilde ve fazla manipüle etmeden yaptığından çok ilginç sonuçlara ulaşmak mümkün oluyor. Elde edilecek sonuç değişik ayarların farklı versiyonlarla kullanılması sonucu yüzlerle ifade edilebilecek kadar geniş olabilir.

Tone Mapping değerleri içinde Luminosity, Strengh, Color Saturation, White Clip ve Black Clip gibi değerler bulunuyor. Bu değerleri değiştirerek farklı sonuçlar elde edilebiliyor. Özellikle Tone Mapping ile sürrealist ve gerçeküstü sonuçlar elde etmek mümkün. Bu biraz fotoğrafın doğasını değiştirmek ve manipüle etmek olsa da ortaya çıkan başarılı sonuçlar bizi fazlasıyla memnun etti. Öte yandan bu iki yazılım dışında onlarca farklı eklenti ve program yardımı ile HDR imajlar üretmek mümkün.

Yüksek kontrastlı ya da ters ışıklı ortamlar için yapılan çekimlerde kullanılan bir teknik olan HDR yardımı ile hem daha geniş bir skalada pozlama yapabilir hem de sürrealist ve gerçeküstü görüntüler oluşturabiliriz. Basit bir dijital fotoğraf makinesi ve çekim sonrası bilgisayar ile biraz uğraşma ile oluşturulan HDR imajları kendiniz deneyerek de meydana getirmeniz mümkün. Anlatması bizden uygulaması sizden.

Yazıda kullanılan örnek fotoğraflar HDRSoft sitesinden alınmıştır. Bu teknik hakkında ayrıntılı bilgiyi firmanın İnternet adresinden (http://www.hdrsoft.com/) alabilirsiniz.

HDR İLE GERÇEKÜSTÜ BİR DÜNYAYA ADIM ATIN ! – Bu yazı 2007 yılının Ekim ayında yayınlanan Gezgin dergisinin 9. sayısından alınmıştır.