Cuma , 29 Mart 2024

KARABAŞOTU (Lavandula Stoechas)

Yazı ve çizim:  H. Kemal Çağın

Ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından Karabaşotu (Lavandula stoechas) 50 cm’e kadar boyanabilen   mor çiçekli, çalımsı bir bitkidir.

Yaprak ve çiçeklerinden uçucu yağ elde edilir, ingiliz Lavantası olarak bilinen (Lavandula an-gustifolia)  gibi 1. Dünya Savaşı’nda antiseptik özelliğinden dolayı mikrop öldürücü olarak kul¬lanılmıştır.

 Genel olarak balgam söktürücü, idrar yolları enfeksiyonları, egzama yaralarında ve ağrı kesici olarak, sinirsel baş ağrılarını giderici, sinir ve kalp kuvvetlendirici, yorgunluğa karşı ve kan dolaşımı bozukluklarında sinüzit ve beyin tümörlerinde geciktirici özelliği ile tanınır. Karabaşo¬tu (Lavandula stoechas)’nun bileşiminde periliyi alcol, geraniol, rosmarinik asit, cineole, car-yophyllene, borneol, kumarin, kamfen ve linalool, terpinol bulunur. Karabaşotu (Lavandula stoechas)’nun toprak üstü kısımlarından su buharı distilasyonu ile uçucu yağ elde edilerek haricen ve dahilen an¬tiseptik olarak kullanılır.

gezgindergi_karabasotu (2)

 Osmanlı imparatorluğu döneminde Uludağ (Keşişdağı)’da kolera hastalığı tedavisinde kullanılması ve  aktarlarda sattırılması ile ilgili 1848 tarihli bir ferman mevcuttur.

Yara iyi edici olarak aşağıdaki merhem, evlerde dahi, kolaylıkla -antiseptik- olarak kullanılmak üzere hazırlanabilir: 3 gr. Karabaşotu esansı, 10 gr. Lanolin (kimyasal madde satan yerlerden alınır), 30 gr. vazelin karıştırılarak, ya¬ralar üzerine uygulanır. Karabaşotu (Lavandula stoechas)’nun içerdiği rosmarinik asit kan dolaşımını düzenler, kılcal damarları açar. Bu nedenle damar genişletici ve kanı sulandırıcı özelliği dikkate değerdir. Ayrıca içerideki sineol (cineole) antibakteri-yel, antialerjik, antirhinitis (burun içinde oluşan enfeksiyon ve akıntıya karşı) etkili olup, sedatif (yatıştırıcı, sakinleş¬tirici) etkiler içerir. Bu bağlamda, hem stephylocoç,hem streptococ bakterilere karşı da güçlü bir antiseptik olarak, prostat, pankreas, bağırsak ve meme tümörlerine karşı ise hastalığı geciktirici etkileri belirlenmiştir. Benim istanbul Prens Adaları florası üzerine yaptığım tetkiklerde özellikle Burgazada’da Kalpazankaya bölgesinde bulguladığım Karabaşotu (Lavandula stoechas), Batı Anadolu’nun maki bölgelerinde yaygın iki alttüre ayrılmıştır. Bunlardan ilki Lavandula subsp. stoechas; çiçek durumunun sapı 0.5-2.5 cm’den daha kısa olarak bilinir. Diğeri ise Lavandula subsp. cariensis; çiçek durumunun sapı 5-20 cm’den daha uzun olarak gözlenmiştir. Avrupa ve Türkiye florasında en bilinen tek tür bu bakımdan Lavandula stoechas (Karabaşotu)’dır.

KARABAŞOTU (Lavandula Stoechas) – Bu yazı 2007 yılının Mayıs ayında yayınlanan Gezgin dergisinin 4. sayısından alınmıştır.

Yazar : GEZGİN YAZAR

Türkiye'nin Gezi, Seyahat ve Fotoğraf Dergisi

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir