Cuma , 29 Mart 2024

Plaka 05 / Amasya

Yazı: Aysema Berk – Fotoğraflar: Halit Ömer Camcı

“Paşam… Bütün Amasya Emrinizdedir. Gazanız Mübarek Olsun”

Türkiye haritasını önünüze açtığınız kuzeyde, küçük bir kent size göz kırpar. Mütevazı yeri, hiç de tarihteki yeri ile orantılı değildir. Osmanlı İmparatorluğu’nda pek çok şehzadenin padişah olmadan evvel yönetim eğitimini gördüğü bir yer.

Amasya, Yeşilırmak Vadisi’nde, antik İpek Yolu’nda kurulmuş olan ve Cumhuriyetin ilanından sonra il yapılmış bir kent. Tarihi, M.Ö 5500’lere kadar uzanan Amasya, o dönemden itibaren Anadolu’nun en önemli kültürlerine ev sahipliği yapmıştır. Hititlerden Romalılara, Perslerden Osmanlılara kadar tarihin önemli medeniyetleri içerisinde var olan kent, Türk kurtuluş savaşının da milat noktasını oluşturur. Özellikle Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk kez millet egemenliğine dayanan yönetimden bahsettiği topraklar. Ve böylece Türk inkılâbının ihtilal safhası Amasya’dan tüm Anadolu’ya yayılmıştır.

M.Ö. 65 yılında basılan ve halen Amasya Müzesi’ndeki koleksiyonda kayıtlı bulunan sikkelerde “Amasseıas” adıyla anılan kent, rivayete göre şehri ilk kuranlar Amazonlardır. Amazon kraliçesi Amasis, Karadeniz kıyılarından aşağı inmiş, Amasya’nın bulunduğu yeri beğenerek bir şehir kurmuş, adına “Amasis şehri” demek olan “Amaseia” demişler bir söylentiye göre de, eskiden şehrin dağlarında elmas madeni işletilirmiş, bu vesileyle şehre “Elmasiye” denmiş, bu ad zamanla Amasya olmuştur. Kentin her yeri tarihsel özelliklerini delillerle insanlara gösterir. Bir tarafında Yeşilırmak boyunca kurulmuş olan “Yalıboyu evleri”, diğer yanda dünyada ilke kez akıl hastalarının müzik ve su sesiyle tedavi edildiği Darüşşifası, etrafındaki dağlarda oyulmuş olan Kral Kaya Mezarları. Ve adını aldığı da varsayılan “Misket Elması” ile kent rengârenk güzellikler sunuyor.

gezgindergi-plaka-05-amasya (1)

Hazeranlar Konağı, Amasya Kalesi, Kral Kaya Mezarları, Bimarhane (Darüşşifa), Haliliye Medresesi, Kapı Ağa Medresesi, Gök medrese, Gök Medrese Cami, Sultan II. Beyazıt Külliyesi, Saraçhane Camii, Çilehane Camii, II. Bayezid Külliyesi, Şamlar Ayas Ağa Camii, Karsavul Hamamı, Hızırpaşa Hamamı, Terziköy Kaplıcası, Yedi Kuğular Kuş Cenneti, Borabay Gölü, Baraklı Şelalesi, Amasya Müzesi, Alpaslan Müzesi gittiğinizde görmeniz gereken yerlerdir. Elbette elması, kaplıcaları, gölleri ve doğal zenginlikleri ile Amasya kenti tüm dünyaya kuzeyden göz kırpıyor.

Tüm bu kalıntıların yanında dünyanın en büyük aşkına tanıklık etmiştir. Ferhat ünlü bir nakkaştır. Sultan Mehmene Banu’nun, kız kardeşi Şirin için yaptırdığı köşkün süslemelerini nakşederken Şirin’i görür ve birbirlerine sevdalanırlar. Ferhat, sultana haber salarak Şirin’i istetir. Ancak sultan, kız kardeşini vermek istemez ve Ferhat’ı oyalamak için Elma Dağı’nı delip şehre su getirmesini şart koşar. Ferhat, aşkından aldığı güçle dağları deler. Bunu gören sultan, Şirin’i Ferhat’a vermemek için yaşlı dadısını göndererek, Şirin’in öldüğü haberini ulaştırır. Ferhat, bu acı haber üzerine, elinde tuttuğu kazmayı havaya atar, düşen kazma Ferhat’ın başına isabet eder ve Ferhat orada yaşamını yitirir. Acı haberi alan Şirin korku içinde olayın geçtiği kayalığa gelir. İşte bu aşkın en önemli kalıntısı da Ferhat’ın Şirin için kazdığı Ferhat su kanalı da tüm romantikleri şehre çağırır.

Kent tüm sahip oldukları ile bir bilim ve sanat merkezi haline gelmiş ve dünyaca ünlü pek çok insanı da yetiştirmiştir. Bugün hala alternatif tıbbın babası sayılan Lokman Hekim’den, dünyanın ilk coğrafyacılarından Strabon ve ilk kadın divan şairi sayılan Mihri Hatun, bunlardan sadece bir kaçıdır.

Anadolu’nun kültürel zenginliğine uygun tüm unsurları bünyesinde barındıran bu kenti muhakkak ziyaret edin. Hem tarihin derinliklerine dalın hem de Karadeniz’in tüm yeşil tonlarına sahip bu topraklarda bir kez daha doğanın içine dalın.

05 AMASYA Plaka 05 / Amasya – Bu yazı 2007 yılının Kasım ayında yayınlanan Gezgin dergisinin 10. sayısından alınmıştır.

Yazar : GEZGİN YAZAR

Türkiye'nin Gezi, Seyahat ve Fotoğraf Dergisi

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir